محمدرضا شفیعی کدکنی در 19 مهر ماه سال ۱۳۱۸ در کدکن از توابع تربت حیدریه در خراسان به دنیا آمد. شفیعی کدکنی هرگز به دبستان و دبیرستان نرفت و از آغاز کودکی نزد پدر خود (که روحانی بود) و مرحوم ادیب نیشابوری دوم به فراگیری زبان و ادبیات عرب پرداخت ( در هفت سالگی تمام الفیه ابن مالک را از حفظ بود) و فقه ، کلام و اصول را نزد آیت الله شیخ هاشم قزوینی فراگرفت . اما پس از مرگ شیخ هاشم قزوینی (معروف به فقیه آزادگان) تا آخرین مراحل درس خارج فقه را نزد آیت الله میلانی خواند و در این دوره با آیت الله سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی همدرس بود . او به پیشنهاد مرحوم دکتر علی اکبر فیاض در دانشگاه فردوسی مشهد نام نویسی کرد و در کنکور آن سال نفر اول شد و به دانشکدهٔ ادبیات رفت و مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی و مدرک دکتری را نیز در همین رشته از دانشگاه تهران گرفت . شفیعی کدکنی از سال ۱۳۴۸ تاکنون به درخواست دانشگاه تهران استاد دانشگاه تهران است . مرحوم استاد بدیع الزمان فروزانفر زیر برگهٔ پیشنهاد استخدام وی نوشت "احترامی است به فضیلت او". شفیعی از جمله دوستان نزدیک مهدی اخوان ثالث شاعر خراسانی به شمار می‌رود و دلبستگی خود را به اشعار وی پنهان نمی‌کرد . تاکنون حدود ۷۵۰ نامه گردآوری شده است . شفیعی کدکنی متخلص به م . سرهنگ یکی از پرمایه ترین و اگاه ترین شاعران روزگار ماست و سبک شعری او ، شعر نو می باشد *** الف ) کتاب‌ها و اشعار : شفیعی کدکنی سرودن شعر را از جوانی به شیوهٔ قدمایی آغاز کرد و پس از چندی به سبک نو مشهور به نیما یوشیج روی آورد. با انتشار دفتر شعر در کوچه باغ‌های نشابور نام‌آور شد. آثار شفیعی را می‌توان به سه گروه انتقادی و مجموعه اشعار خود وی تقسیم کرد. آثار انتقادی این نویسنده، شامل تصحیح آثار کلاسیک فارسی و نگارش مقالاتی در حوزه نظریه ادبی می‌شود، که بخشی از آن‌ها در زیر آورده شده‌اند. در میان آثار نظری شفیعی کدکنی کتاب موسیقی شعر جایگاهی ویژه دارد و در میان مجموعه اشعارش در کوچه باغ‌های نشابور آوازه بیشتری دارد. زمزمه‌ها، شبخوانی، از زبان برگ، بوی جوی مولیان، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران، هزاره دوم آهوی کوهی، صور خیال در شعر فارسی، موسیقی شعر، با چراغ و آینه (در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران)، تصحیح اسرارالتوحید نوشته محمدبن‌ منور، تصحیح تاریخ نیشابور نوشته حاکم نیشابوری، تصحیح آثار عطار نیشابوری، تصحیح مختارنامه، تصحیح مصیبت‌نامه، تصحیح منطق‌الطیر، تصحیح اسرارنامه، تصحیح دیوان عطار و ترجمه آفرینش و تاریخ نیز از جمله آثار محمدرضا شفیعی‌ کدکنی است. *** ب ) بررسی آثار : شفیعی کدکنی را باید در زمره شاعران اجتماعی دانست . او در اشعار خود تصویری از جامعه ایرانی در دههٔ ۴۰ و ۵۰ خورشیدی را بازتاب می‌دهد و با رمز و کنایه آن دوران را به خواننده نمایانده، دلبستگی و گرایش فراوان به آیین وفرهنگ ایرانی و بخصوص خراسان را نشان می‌دهد. تصحیحات او نمونهٔ اعلای تصحیح انتقادی متن است . اسرارالتوحید، مصیبت‌نامه، الاهی‌نامه، منطق‌الطیر، اسرارنامه، مقامات و حالات ابوسعید، نوشته بر دریا (مقامات ابوالحسن خرقانی)، مرموزات اسدی در مرموزات داوودی، بهترین نمونه‌های تصحیح انتقادی متن در ادبیات فارسی هستند. او از تنها محققین تاریخ و ادب فارسی است که به تاریخ کرامیه پرداخته و کتابی منقح در این باب فراهم کرده‌است . کتاب‌های دیگر او مثل موسیقی شعر، صور خیال، ادوار شعر فارسی، زمینه‌های اجتماعی شعر فارسی، از جامی تا روزگار ما امروزه از کتاب‌های کلاسیک نقد ادبی محسوب می‌شوند و خواندن آن برای هر دانشجوی علاقه مند به نقد ادبی و نظریهٔ ادبیات واجب است. او علاقه‌مند به شعر فارسی است و علاقهٔ او به عرفان و نقد ادبی هم از همین‌جا نشأت می‌گیرد. *** ج ) کتاب شناسی دکتر شفیعی کندکنی : 1 ) مجموعه اشعار : ۱۳۴۴ - زمزمه‌ها / ۱۳۴۴ - شبخوانی / ۱۳۴۷ - از زبان برگ / ۱۳۵۰ - درکوچه باغ‌های نیشابور / ۱۳۵۶ - بوی جوی مولیان / ۱۳۵۶ - از بودن و سرودن / ۱۳۵۶ - مثل درخت در شب باران / ۱۳۶۷ - هزاره دوم آهوی کوهی . 2) آثار نظری و انتقادی و تصحیح و ترجمه : صور خیال در شعر فارسی / موسیقی شعر / تصحیح اسرارالتوحید نوشتهٔ محمد بن منور / تصحیح تاریخ نیشابور نوشتهٔ حاکم نیشابوری / تصحیح آثار عطار نیشابوری / تصحیح مختارنامه / تصحیح مصیبت‌نامه / تصحیح منطق‌الطیر / تصحیح اسرارنامه / تصحیح الهی‌نامه /تصحیح دیوان عطار / تصحیح تذکرةالاولیاء / مقدمه، ترجمه و تعلیقات بر آفرینش و تاریخ از طاهربن مطهربن مقدسی در دو جلد نشر آگاه / مفلس کیمیافروش دربارهٔ شعر انوری نشر سخن / زبور پارسی نگاهی به زندگی و غرل‌های عطار نشر آگاه / تازیانه‌های سلوک در بارهٔ قصاید سنایی به همراه مقدمهٔ بسیار مهم در باب جامعه شناسی ادبیات سنایی نشر آگاه / در اقلیم روشنایی تفسیر چند غزل حکیم سنایی نشر آگاه / شاعر آیینه‌ها بررسی سبک هندی و شعر بیدل دهلوی نشر آگاه / آن سوی حرف و صوت گزیده ی اسرارالتوحید برای جوانان، نشر سخن / میراث عرفانی ایران (چهار جلدی): نشر سخن / دفتر روشنایی (در شرح سخنان و افکار بایزید بسطامی) / نوشته بر دریا (در بیان میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی) /چشیدن طعم وقت (در شرح عرفان و افکار ابوسعید ابوالخیر) / حالات و سخنان ابوسعید (در شرح عرفان و افکار ابوسعید ابوالخیر) / ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت نشر سخن / زمینهٔ اجتماعی شعر فارسی نشر اختران / شعر معاصر عربنشر سخن / قلندریه در تاریخ دگردیسی‌های یک ایدئولوژی / ترجمه تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا نوشته رینولد نیکلسون / تصحیح غزلیات شمس تبریز / مقدمه‌نویسی و انتشار تصویر نسخه خطی منظومهٔ علی‌نامه / مقدمهٔ تحلیلی و تعلیقات بر دیوان قائمیات، نویافته‌ترین دیوان شعری مذهب اسماعیلیه، به تصحیح دکتر جلال بدخشانی / با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران / حالات و مقامات میم. امید اندر احوالات مهدی اخوان ثالث و خاطرات و زندگی هنری او/ حزین لاهیجی شاعری در هجوم منتقدان زندگی و شعر حزین لاهیجی و بررسی محفل‌های نقد عصر صفوی / مرموزات اسدی در مرموزات داوودی متنی کهن از قرن هفتم از نجم‌الدین دایه (هستهٔ کتاب مرصاد العباد) با زندگی نامه ابوالحسن بستی/ رستاخیز کلمات درس‌گفتارهایی دربارۀ تئوری فرمالیسم روسی/ زبان شعر در نثر صوفیه در آمدی بر سبک‌شناسی عرفان و تصوف / گزیده غزلیات شمس به کوشش محمد رضا شفیعی کدکنی .

در نگاه بیشتر ببینید